Gıda sektörünün en popüler beslenme anlayışlarından biri olan veganizm, farklı insanlar için farklı şeyler ifade eder, dolayısıyla da vegan nedir sorusunu derinlemesine incelemek gerekir.
Veganizmin ne olduğundan veganların hangi sebze ve meyveleri yiyebileceğine ve vegan ve vejetaryen arasındaki farklara bu yazımızda değinerek her iki kavramı da olabildiğince anlaşılır bir biçimde açıklamaya çalışacağız.
Vegan Nedir, Veganizm Nedir?
Vegan ne demek diye baktığımızda et, yumurta, süt ürünleri ve diğer tüm hayvansal kaynaklı bileşenleri hariç tutan bir vejetaryen diyeti uygulayan kimselere verilen isim olduğunu görüyoruz. Pek çok vegan, rafine beyaz şeker ve bazı şaraplar gibi hayvansal ürünler kullanılarak işlenen yiyecekleri de yemez. Vegan, ya bu şekilde yemek yiyen bir kişiyi ya da diyetin kendisini ifade eder. Yani, vegan kelimesi, "Bu köri vegandır." gibi bir gıda maddesini tanımlamak için kullanılan bir sıfat olabilir veya "Vegan neler yer?" sorusunda olduğu gibi bir isim olarak kullanılabilir.
Bal gibi belirli yiyeceklerin vegan beslenme düzenine uygun olup olmadığı konusunda bazı tartışmalar olsa da, diğer veganlar için yemek pişiriyorsanız, en iyisi tedbiri elden bırakmamak ve bu yiyeceklerden kaçınmak veya misafirlerinize sormaktır. Çoğu vegan, vegan diyet nedir sorusunun cevabını, yemeğin de ötesine geçecek şekilde genişletir. Veganlar muhtemelen hayvanlar üzerinde test edilen tüm kişisel ve ev ürünlerini kullanmaktan kaçınacak ve deri, kürk ve yün gibi hayvansal kaynaklı, gıda dışı tüm ürünleri satın almaktan ve kullanmaktan da uzak duracaktır. İkinci el bir deri ceket gibi ikinci el hayvansal ürünlerin, zulümden arınmış bir vegan yaşam tarzına dahil edilip edilemeyeceği konusunda ise tartışmalar sürüyor.
Veganlar Ne Yer?
Bir vegan neler yemez ve neler yer sorusu, belki de veganlıkla ilgili en yaygın sorudur. Bir vegan diyeti, tüm tahılları, fasulyeleri, baklagilleri, sebzeleri, meyveleri ve bunların bir araya getirilmesiyle yapılan neredeyse sonsuz sayıda yiyeceği içerir. Ek olarak, tanıdık yiyeceklerin birçok vegan versiyonu mevcuttur, bu nedenle veganlar vegan sosisli sandviç, dondurma, peynir, süt ürünü olmayan yoğurt ve vegan mayonez ile birlikte daha tanıdık vejetaryen burgerler ve vegan tavuk tarifleri gibi diğer et yerine geçen ürünleri yiyebilir. Soya sütü, süt ürünü olmayan süt ikameleri, besleyici maya ve tofu ve tamamen kenevir tohumlarından yapılan kenevir tofu gibi birçok gıda veganlıkla ilişkilendirilir. Vegan diyet uygulamak için kesinlikle tofu sevmenize gerek yok ve bu yiyeceklerin herhangi birinin tadını vegan olmadan da çıkarabilirsiniz. Fermente gıdalar da vegan diyetinde popülerdir. Tempeh, fermente edilmiş bir soya fasulyesi ürünü olup, aynı zamanda, tam bir gıda olarak kabul edilen ve tofunun iyi bir ikamesi olarak kabul edilen filizlenmiş bir versiyonda gelir. Vegan diyetlerinde miso, kimchi ve lahana turşusu gibi diğer fermente ürünlere de izin verilir ve teşvik edilir. Veganlar ayrıca yeşil salata, spagetti, fıstık ezmeli sandviçler, mısır ekmeği ve cips ve salsa gibi herkesin yaptığı aynı yaygın ve tanıdık günlük yiyeceklerin çoğunu yerler. Örneğin, peynir veya ekşi krema içermeyen vejeteryan burrito gibi yiyecekler vegan olacaktır. Hindistan cevizi sütünden yapılan vejetaryen bir Tayland körisi vegandır. Domates soslu veya başka bir et ve süt ürünü olmayan soslu yumurtasız makarna vegandır. Çoğu ekmek de aynı şekilde vegan sayılır.
Vegan ve Vejetaryen Arasındaki Farklar Nedir?
Ne veganlar ne de vejetaryenler et yer. Bununla birlikte, vejeteryanlar süt ürünleri ve yumurta tüketme eğilimindeyken, bir vegan yumurta ve süt ürünleri dahil tüm hayvansal ürünlerden ve genellikle deri, yün ve ipek gibi yenmeyen hayvansal ürünlerden de kaçınır. Vegan ile vejetaryen arasındaki fark temel olarak budur. Vejetaryenlik genellikle bir diyet iken, veganlık bir yaşam tarzıdır. Vejetaryenler genellikle diyetlerini, bildirilen sağlık yararlarına göre veya dini ya da politik nedenlerle seçerler. Genel olarak, veganların diyetleriyle ilgili çok daha güçlü siyasi inançları vardır; bazıları hayvanların insanlarla aynı yasalar kapsamında korunması gerektiğine inanır.
Çoğu vejeteryan et, balık veya kümes hayvanları yemez, ancak süt ürünleri ve yumurta tüketme eğilimindedirler. Birçok vejeteryan, jelatin veya diğer hayvansal ürünler içeren ürünleri de yemez. Lakto-vejeteryanlar süt ürünleri tüketir, ancak yumurta tüketmez; ovo-vejeteryanlar yumurta yerler, ancak süt ürünleri yemezler; ve lakto-ovo-vejetaryenler süt ürünlerinin yanı sıra yumurta da yerler. Et ve kümes hayvanlarından kaçınan ancak balık içeren vejeteryan benzeri bir diyet olan pesketaryenlik de vardır.
Vegan diyeti, çoğu vejeteryanın diyetinden çok daha katı olma eğilimindedir. Et, balık, kümes hayvanları, süt ürünleri, yumurta ve bal gibi diğer tüm hayvansal ürünlerden tamamen kaçınılır. Ayrıca, hayvanlardan yararlanan herhangi bir yiyecek veya diğer (bazen yenmeyen) ürünlerden de uzak durulur. Bu genellikle giysilere, ilaçlara ve hayvanların veya hayvansal ürünlerin kullanıldığı diğer her şeye uzanır. Örneğin, bir vegan deri ayakkabı veya kemer, hayvanlar üzerinde test edilmiş kozmetik ürünleri, kuştüyü yorgan, jelatin ilaç kapsülleri, yün kazaklar veya kürk mantolar kullanmaz. Meyveler, sebzeler, tahıllar ve kuruyemişler hem vegan hem de vejeteryan diyetlerinin temel unsurlarıdır. Bazen tofu, et bazlı ürünlerin yerine de kullanılabilir.
Vegan Nedir? Vejetaryen ile Arasındaki Fark Nedir?
Gıda sektörünün en popüler beslenme anlayışlarından biri olan veganizm, farklı insanlar için farklı şeyler ifade eder, dolayısıyla da vegan nedir sorusunu derinlemesine incelemek gerekir.
23 Mart 2023 - 18:17
YORUMLAR