KOAH (Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı)halk arasında müzmin bronşit olarak bilinen; öksürük, balgam, nefes darlığı şikayetlerinin ön planda olduğu, akciğerdeki bronş denilen hava borularının ve akciğerin süngerimsi kısmının etkilendiği bir hastalık. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Türk Toraks Derneği KOAH Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Oğuz Kılınç, KOAH konusunda şu bilgileri verdi: “Bu hastalığın oluşması için, bu yapısal farklılıkları oluşturan tahriş edici bir maddeye ihtiyaç vardır. KOAH hastalarının %90’ınında da bunun sigara ve diğer tütün ürünlerin dumanı sebebiyle olduğunu biliyoruz.”

Türkiye’de her 10 kişiden biri KOAH hastası

Prof. Dr. Oğuz Kılınç KOAH’ın görülme sıklığı ve risk faktörleri konusunda şu bilgileri verdi: “Türkiye’de farklı bölgelerde yapılan çalışmalar sonucu sıklığının %10 ila %20 arası değiştiği bilinmektedir. Yani Türkiye’de ve dünyada her 10 kişiden bir veya ikisinin KOAH olduğunu biliyoruz. Ama hepsine teşhis konulmuş durumda değildir maalesef. Erkeklerde KOAH daha yaygın görülüyor, lakin kadınlarda da son dönemde artmaya başladı. Kadınlarda, sigara ve hava kirliliği dışında KOAH oluşturan sebepler arasında kapalı mutfaklarda çalı çırpı, tezek, odun, kömür yakarak yemek ve ekmek yapma gibi durumların KOAH’a sebep olduğunu biliyoruz. Yani kırsal kesimlerde sigara kullanılmasa dahi, bu ortamlarda yemek pişiriyorlarsa, buralarda yakılan organik yakıtların dumanları da KOAH’a neden olmaktadır.”

Tütün mamulleri en büyük sorumlu

Prof. Dr. Oğuz Kılınç şöyle devam etti: “Risk faktörlerinin başında tütün mamulleri geliyor. Bunların her formu, ister duman ister buhar olsun elektronik sigara veya ısıtılmış tütün ürünleri de dahil olmak üzere KOAH’ın en sık gördüğümüz risk faktörüdür. Buna temas eden kişilerin doğrudan KOAH olma riskleri artıyor. Bunun dışında hava kirliliği çok önemli. Kirli hava soluyan toplumlarda KOAH’ın gelişme riski çok yüksektir. Dış ortam kirleticileri, yani fabrikalarda ya da termik santrallerde yakılan kömür, doğalgaz gibi fosil yakıtlar havayı kirletiyorlar, bu kirli havayı soluduğumuzda da akciğerlerimizin zarar görmesi ve KOAH gelişmesi riski daha fazla oluyor. İç ortam hava kirliliğinde de, yine sigara nedeniyle pasif içime maruz kalma ve evin içinde ısınma ve yemek pişirme amacıyla organik yakıtların yakılması ve dumanının eve temas etmesi de KOAH’a zemin hazırlıyor.”

Öksürük balgam ve nefes darlığı KOAH’ı akla getirmeli

Prof. Dr. Oğuz Kılınç KOAH’ın belirtileri ve sonuçları konusunda şöyle konuştu: “Öksürük, balgam çıkarma ve nefes darlığı üçlü semptomdur. Bu üçü varsa ve söylediğimiz risk faktörlerine temas öyküsü söz konusu ise, biz hastada KOAH’ı ilk sırada düşünürüz ve bunun araştırmasını yaparız. KOAH erken teşhis edilip, uygun tedavisine erken başlanırsa kötüye gidiş hızı yavaşlatılabilen bir hastalık. Ama bu hastalığın tamamen yok edilmesi, akciğerin KOAH’tan tamamen temizlenmesi şu an mümkün değil. Kötüye gidiş engellenebiliyor çünkü KOAH iyi tedavi edilmezse kısa süre içinde vücuttaki diğer organları da etkileyen bir yangına dönüşebiliyor. Yani akciğerde aslında bir yangın başlıyor. Öncelikle akciğeri etkiliyor ama bu iyi kontrol edilmezse bu yangın kalbi, damarları, kasları, kemikleri bütün vücuttaki yapılara yayılarak o dokuların da bozulmasına neden oluyor. Bunun olmaması için KOAH’ın erken teşhis edilip, erken tedavisinin yapılması gerekiyor. Aksi takdirde ciddi öldürücü sonuçları olabiliyor. Dünyada en çok öldüren hastalıklar arasında üçüncü sırada yer alıyor KOAH.”

KOAH zatürre riskini artırıyor

Prof. Dr. Oğuz Kılınç KOAH ile zatürre riski arasındaki ilişkiyi şöyle anlattı: “KOAH ağırlaştıkça zatürre gelişme riski artıyor. Çünkü, akciğerin süngersi kısmı ve soluk borularında, bronşlarda hastalık ilerledikçe hem savunma mekanizmalarını yıpratıyor, hem de mikroorganizmaların yani mikropların akciğere ulaşması ver orada yerleşip iltihap oluşturma riskini artırıyor. Bununla beraber KOAH tedavisinde kullanılan inhale kortikosteroidler de zatürre riskini artırır. Tüm bu nedenlerden ötürü, tümKOAH vakalarında zatürre görülmesi ihtimali çok yüksektir. KOAH hastaları bir de üzerine zatürre olursa yani akciğerlerinde iltihap olursa durumları çok daha zorlaşıyor ve zatürre KOAH’ın kontrolünü zorlaştırıyor. Zatürre, KOAH’lı hastanın yaşam standardını daha da düşürüyor. Bunların olmaması için hastanın zatürre olmaması gerekiyor, bunun için de aşı olması gerekiyor.”

KOAH hastaları ücretsiz zatürre aşısı olabiliyor

KOAH’ın zatürreye zemin hazırladığını ve KOAH’lı hastalarda zatürrenin ölümcül sonuçlar yaratabildiğini belirten Prof. Dr. Oğuz Kılınç şöyle devam etti: “Dolayısıyla KOAH’lı hastanın zatürre olmasını engellemek lazım. Neyse ki elimizde zatürre olma riskini azaltan aşılar var: Zatürreye karşı koruma sağlayan pnömokok aşıları. Aşılama, mikrobun kana karışarak enfeksiyon oluşma riskini %75, kana karışan mikroplarla zatürre olma riskini %45 azaltıyor.Yaşam boyu koruyuculuk sağlayabiliyoruz. Bu aşılar erişkin aşılama takvimine girmiş durumda ve T.C. Sağlık bakanlığı halk sağlığı kurumu tarafından risk grubundaki hastalara ücretsiz olarak yapılıyor. Zatürre aşısı olmak isteyen KOAH’lıların, hizmet aldıkları Aile Sağlığı Merkezlerindeki hekimlerden talepte bulunmaları yeterli. Ayrıca birçok sağlık kurumunda, üniversite hastanesinde ya da devlet hastanesinde de risk grubunda olan hastalar için ücretsiz olarak aşı yapılabiliyor.”