Deniz hıyarının yetiştiricilik sistemlerinin geliştirilmesi amacıyla, “Ticari
Ölçekli Deniz Hıyarı Yetiştiriciliğine Yönelik Kuluçkahane Teknolojileri
Araştırma ve Geliştirme” projesi, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı Küçük
ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
(KOSGEB) tarafından 275 bin TL’lik bütçe ile desteklenerek EÜ Su Ürünleri
Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. M. Tolga Tolon yürütücülüğünde ve yatırımcı
firma Rasim Mazlum Su Ürünleri firması ortaklığında fakültenin Urla
Yerleşkesinde başladı. Nisan 2020’de oluşturulan 5 yıllık iş birliği protokolü
kapsamında, Fakültenin Urla Yerleşkesindeki 5 araştırma ve uygulama
ünitesinin altyapı ve üstyapı imkânları firma tarafından geliştirilerek deniz hıyarı
üretimine yönelik araştırma ve geliştirme çalışmalarının yürütülmesine uygun
hale getirildi. Larval yetiştiricilik araştırmaları için kullanılacak bir yeni
araştırma laboratuvarı da üniversiteye kazandırılacak.

Projenin, üniversite-sanayi iş birliği kapsamında önemli bir çalışma
olduğunu ifade eden Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak,
“Üniversitemiz bünyesindeki akademisyenlerimizin geliştirdikleri projeler ile
üniversite-sanayi işbirliğine katkıda bulunmaları oldukça önem arz ediyor. Bu
projeler hem ülkemize hem de üniversitemize katma değer getiriyor. Projede
emeği geçen akademisyenlerimizi tebrik ediyorum” dedi.

“İhracatta önemli bir yer kaplıyor”

Deniz hıyarı ihracatının önemine değinen Doç. Dr. Tolga Tolon,
“Yaklaşık bin yıldır, Çin başta olmak üzere tüm Uzakdoğu ülkelerinde
geleneksel ve şifalı bir gıda olarak halk tarafından yaygın olarak tüketilen deniz
hıyarları, hareket ve beslenme özellikleri ile deniz tabanını karıştırır,
havalandırır ve yeniden canlandırarak özellikle deniz dibi ekolojisinin
dengesinin sağlanması ve korunmasına katkı sağlar. Gıda tüketiminin yanında
kozmetik, tıp, alternatif tıp ve ilaç sanayinde de kullanılan deniz hıyarları, başta
Çin olmak üzere birçok Uzakdoğu ülkesi tarafından yüksek fiyat ve miktarda
talep ediliyor. Dünyada 70’den fazla ülkede avcılığı yapılıyor. Akdeniz
Bölgesindeki en önemli deniz hıyarı toplayıcısı ve ihracatçısı olan Türkiye, 2019
yılında bin 292 ton deniz hıyarı ihracatı karşılığında 36 milyon dolar (USD)
gelir elde etti. Henüz ticari anlamda yetiştiriciliği yapılmayan deniz hıyarları,
denizlerimizde doğal kaynaklardan toplanıyor. Yüksek talep ve yüksek gelir
kıskacında kalan doğal deniz hıyarı stoklarının korunması bakımından
Akdeniz’e özgü ticari deniz hıyarları türlerinin yetiştiricilik potansiyelinin
değerlendirilmesi oldukça önem taşıyor” diye konuştu.

Pilot tesislerde yürütülecek çalışmaların hedeflerinden bahseden Doç. Dr.
M. Tolga Tolon, “ Proje ile Akdeniz’de yaygın olarak dağılım gösteren ticari
deniz hıyarı türlerinin anaç yönetimi, yumurta, larval ve genç dönem
yetiştiriciliğine yönelik kuluçkahane ve yetiştiricilik teknolojilerinin pilot tesis
ölçeğinde geliştirilmesi ve uygulanması hedefleniyor. Ayrıca deniz hıyarının
larval dönem beslenmesinde kullanılacak olan fitoplankton üretimine de
başlandı. Araştırma ve uygulamalara uygun olarak açık ve kapalı devre su
yenileme sistemi ile donatılan kuluçkahanede deniz hıyarları yumurtlatılarak iş
birliği protokolü süresince larval yetiştiricilik tesisinin ticari ölçeğe uygun bir
prototipinin oluşturulması amaçlanıyor” dedi.

Doç. Dr. Tolon, “Yürütülen üretim ve yetiştiricilik faaliyetlerinde
uygulamalı eğitim almak üzere 2021 yılından itibaren fakülte öğrencilerinin staj
yapmasına olanak tanınabilmesinin yanında, uygulamalı eğitim sürecinde de
öğrencilerin yararlanabilecekleri yetiştiricilik laboratuvar ve tesisleri,
üniversitemize kazandırılmış olacak. Larval yetiştiricilik araştırmaları için
kullanılacak bir yeni araştırma laboratuvarının önümüzdeki aylarda
tamamlanması bekleniyor” diye konuştu.