Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Pelin Önder Erol’un yürüttüğü “Değişen Demografik Yapıda Sandviç Kuşağı Kadınlarının Ambivalans Deneyimleri ve Düzeylerinin Çözümlenmesi: İzmir Örneği” projesi, TÜBİTAK 1002-A kapsamında desteklemeye uygun bulundu. Doç. Dr. Erol ve ekibi demografik yapının değişmesinin neden olduğu boyutlardan birine ışık tutmayı hedefliyor.

Proje ekibini ağırlayan EÜ Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, “Akademisyenlerimizin toplumsal sorunlara ışık tutuğu önemli projeler TÜBİTAK nezdinde desteklenmeye devam ediyor. Ege Üniversitesi olarak oluşturduğumuz bilimsel ekosistemin çıktılarını destek alan projelerimizle de görüyoruz. Bu kapsamda kabul alan projeleri ile toplumsal bir meseleye ışık tutan Doç. Dr. Pelin Önder Erol hocamız ve ekibini tebrik ediyor, çalışmalarında başarılar diliyorum” dedi.

“İzmir’de 1961-1981 yılları arasında doğanlar incelendi”

Proje hakkında bilgi veren Doç. Dr. Erol, “Demografik geçiş sürecinin sonuna yaklaşan ülkemizde doğurganlığın ve ömrün uzaması nüfusun yaşlanmasına ve aynı aileden birçok kuşağın uzun yıllar hayatta olmalarını sağlıyor. Bu bağlamda yaşlı ebeveyni ile çocuğunun, torunun talepleri arasında sıkışan kuşaklar, demografik geçişi daha önce tecrübe eden batı literatüründe ‘sandviç kuşağı’ olarak tanımlanıyor. Günümüz literatüründe sandviç kuşağının içinde yer aldığı kuşak, yaşları nedeniyle X kuşağı (1961-1981 yılları arasında doğanlar) olarak kabul ediliyor. Proje ile böyle bir kuşağın İzmir’deki X kuşağı kadınları arasında var olup olmadığı ve şayet böyle bir kuşaktan bahsedebiliyorsak sandviç kuşağına atfedilen hem dayanışma hem de çatışmanın var olduğu durumda deneyimlenen ikili duygu düzeyinin tespiti ve ambivalansın nasıl deneyimlendiğinin ortaya konulmasını amaçlıyoruz” dedi.       

“Her 10 kadından 8’i hem yaşlısına hem de çocuğuna bakıyor”

Bulgulara değinen Doç. Dr. Pelin Önder Erol, “Araştırma kapsamında İzmir’de yaşayan, yaşları 42-62 arasında değişen 420 kadınla anket, 20 kadınla derinlemesine görüşme yapıldı. Alan araştırmasından elde edilen bulgular, aynı anda hem yaşlısına hem de çocuğuna, torununa bakması nedeniyle sandviç kuşağı nitelemesine uygun kadınların X kuşağı kadınlarında yüzde 80 yaygınlığa ulaştığını gördük. Bu yaş grubu içinde her 10 kadından 8’i aynı anda hem yaşlısına hem de çocuğuna bakım desteği veriyor. Kendinden daha yaşlı ve daha genç iki kuşak arasında sandviç olan bu kuşağın kadınlarının ambivalans düzeyleri 5 üzerinden 3. Bakıma muhtaç yaşlısına sürekli bakan kadınların ambivalans düzeyi oldukça yüksek. Evli olan sandviç kuşağı kadınları daha düşük ambivalans deneyimlemiş” dedi.

Sandviç kuşağı kadınlarının ambivalansla başa çıkma stratejilerine değinen Erol, “Ambivalansla başa çıkmada bulguların ortaya koyduğu biçimde en büyük destekçi olarak görülen eşlerin varlığının etkili olduğu düşünülüyor. Tam zamanlı çalışan kadınların farklı rolleri icrada zorlandıklarına dair ifadeleri ve yetersiz hissetme deneyimleri ön planda olsa da ambivalans düzeyleri diğer kadınlara göre daha düşük. Sandviç kuşağı kadınlarının ambivalansla başa çıkma stratejileri arasında; sosyalleşmek, kitap okumak, televizyon seyretmek, ibadet ve istirahat yer alırken; beklentileri kendisiyle ilgilenebilmenin, terapi almanın, seyahat etmenin ve yaşam standartlarını yükseltmenin ambivalans düzeylerini düşürebileceğini ifade ettiler” diye konuştu.

Farklı üniversitelerden akademisyenlerin iş birliğinde hazırlandı

Projenin araştırmacıları arasında İzmir Demokrasi Üniversitesi’nden Doç. Dr. Hande Şahin, Ankara Üniversitesinden Doç. Dr. Burcu Özdemir Ocaklı ve Türk Hava Kurumu Üniversitesinden Dr. Öğr. Üyesi Dr. Banu Sarıbay yer alıyor. Ege Üniversitesi doktora öğrencisi Arş. Gör. Begüm Demirkol ve yüksek lisans öğrencisi Zeynep Gizem Eskici ise projede bursiyer olarak görev alıyor.